17 de marzo de 2021, 12:25
Tras ver en la pasada lección los sufijos, hoy hablaremos atentos de los tiempos verbales.
Tres veer ena pasaa lición los sufijos, hui parlaremos atentu de los tiempos verbalis y escomenzaremos pola jormación del presenti d’indicativu. En cántabru, alcontramos dellos moelos pa esti tiempu verbal.
El moelu más fricuenti pa las tres conjugacionis (1º -ar 2º-er 3º-ir) es esti:
Jalar | Meter | Abrir | |
Yo | jalo | meto | abro |
Tú | jalas | metis | abri |
Ella / Él | jala |
meto |
abris |
Nós | jalamos | metemos | abrimos |
Vós | jaláis | mitís | abrís |
Ellas / Ellos | jalan | metin | abrin |
Enos presentis d’indicativu de sigunda y tercer conjugación (-er, -ir) tenemos:
- Apócopi verbal ena tercer presona, se pierdi la vocal:
Dicir |
Jacer | Conocer | Coser | Vinir | Agoler | Querer | Murir | |
Ella / Él | diz | jaz | conoz | cues | vien | agúel | quier | muer |
Otros verbos enos que ucurri son: Crecer, Cocer, Merecer, Nacer, Obedecer, Paecer, Parecer, Pertenecer, Rescocer, Valer, Moler, Salir, Sobresalir, Soler, Poner, Tener...
- Temas vocálicos con cincu moelos distintos.
I | II | IIIa | IIIb | IIIc | |
Caer | Oír | Crecer | Riir | Coger | |
Yo | caigo | oigo | creo | rio | cuejo |
Tú | cais | oyis | creis | riiis | cuegis |
Ella / Él | cai | oyi | crei | rii | cuegi |
Nós | caemos | uímos | creemos | riimos | cogemos |
Vós | caí | uís | criis | riis | cugís |
Ellas / Ellos | cain | oyin | crein | riin | cuegin |
- Los verbos incoativos, es dicir, los que indican l'escumienzu d'una cosa u aición progresiva, nu tienin alteración consonántica
Merecer | Florecer | Conocer | Paecer | Cocer | |
Yo | merezo | florezo | conozo | paezo | cuezo |
Tú | merecis | florecis | conocis | paecis | cuecis |
Ella / Él | merez | florez | conos | paez | cuez |
Nós | merecemos | florecemos | conocemos | paecemos | cocemos |
Vós | miricís | fluricis | cunucís | paicís | cucís |
Ellas / Ellos | merecin | florecin | conocin | paecin | cuecin |